حسین همدانیسردار حسین همدانی مشهور به حاج حسین همدانی که از او به عنوان «بزرگ‌ترین فرماندهان جنگ سوریه»، «نابغه جنگ‌های ناهمتراز در غرب آسیا» و «مرد شماره ۲ سپاه» یاد می‌شود، در کنار حاج احمد متوسلیان، شهید محمدابراهیم همت و شهید محمود شهبازی از بنیانگذاران تیپ ۲۷ محمد رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شناخته می‌شود. حاج حسین همدانی که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در امر مبارزه فعال بود، در دوران پس از جنگ تحمیلی، مسئولیت‌های متعددی در سپاه و بسیج داشته است؛ فرماندهی سپاه پاسداران استان همدان، فرماندهی لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و سپاه پاسداران تهران و مشاور فرمانده کل سپاه، بخشی از مسئولیت‌های او بوده است. ایشان در سال ۱۳۹۰ به عنوان فرمانده راهبردی در میدان نبرد سوریه حاضر شد. او در آنجا به «ابووهب» معروف بود. تشکیل گروه‌های دفاع مردمی ایده او برای نجات سوریه از بحران بوده است. حاج حسین همدانی سرانجام روز ۱۶ مهر ۱۳۹۴ در مسیر استان حماء در جنوب شرقی حلب به شهادت رسید. ۱ - تولد و کودکیحسین همدانی ۲۴ آذر ۱۳۲۹ در آبادان متولد شد. نام خانوادگی او در شناسنامه شاه‌کوهی همدانی و اصالتاً اهل همدان بود. پدرش علی شاه‌کوهی، کارگر فنی پالایشگاه نفت آبادان و مادرش گوهرتاج چراغ‌نوروزی بود. خانواده همدانی بعد از فوت پدر در سال ۱۳۳۵ به همدان، زادگاه اجدادی‌شان مهاجرت کردند. حسین در ۷ سالگی به مدرسه رفت. در همین دوره به دلیل وضعیت مالی خانواده در کنار تحصیل مشغول به کار شد. تحصیلاتش را تا اول دبیرستان ادامه داد و در این مقطع به دلیل مشکلات مالی مجبور به ترک تحصیل شد. خانواده همدانی سال ۱۳۴۶ به تهران مهاجرت کرد و در محله جوادیه ساکن شد. در این دوره حسین در یک باطری‌سازی در میدان قزوین مشغول به کار شد و تحصیلاتش را در مدرسه شبانه‌روزی نازی‌آباد ادامه داد. سال ۱۳۵۰ خدمت سربازی خود را در تیپ ۵۵ هوابرد ارتش در شیراز گذراند. او بعد از پایان دوره سربازی دیپلم گرفت. همدانی سال ۵۶ با پروانه چراغ نوروزی دختردایی خود ازدواج کرد و به همدان بازگشت. ۲ - فعالیت‌های قبل از انقلابحسین همدانی در جلسات سخنرانی دکتر علی شریعتی، آیت‌الله مرتضی مطهری، دکتر محمدجواد باهنر، دکتر محمد مفتح و آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای شرکت می‌کرد و در کانون فرهنگی - مذهبی همدان در کنار علی آقامحمدی و سیدکاظم اکرمی فعال بود. او در منازعات فکری بین آیت‌الله آخوند همدانی و عالمی دامغانی، طرفدار آخوند همدانی بود. حسین همدانی در پوشش راننده اتوبوس برای گروه‌های مبارز همدان حمل سلاح می‌کرد، روز ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ در تیم حفاظت از امام قرار داشت و در همین روز با محمود شهبازی آشنا شد. [۱]
حسام، حمید، خداحافظ سالار، خاطرات پروانه چراغ نوروزی همسر سرلشکر پاسدار شهید حسین همدانی، ص۱۵۸، نشر بیست و هفت بعثت، ۱۳۹۵.
۳ - فعالیت‌های بعد از انقلابپس از پیروزی انقلاب اسلامی حسین همدانی به عضویت یکی از دو کمیته همدان به فرماندهی علی آقامحمدی درآمد. گفته می‌شود این کمیته متشکل از هواداران آیت‌الله مدنی بود. حسین همدانی به معرفی و پیشنهاد حاج محمد سماوات وارد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد. او با محمد سماوات قبل از انقلاب در جریان کمک به زلزله‌زدگان طبس آشنا شده بود. همدانی ۶ ماه ابتدایی سال ۵۸ به آموزش نیروهای سپاه در پادگان ابوذر همدان مشغول شد. به نظر می‌رسد آموزش‌های او مبتنی بر دوران سربازی در تیپ ۵۵ هوابرد ارتش بوده است. همدانی در خاطراتش گفته هم بچه‌های سپاهی و هم طرفداران سازمان مجاهدین را آموزش می‌داده. در کارنامه او در سال ۵۸ مسئولیت حراست دادگاه انقلاب همدان نیز ذکر شده است. ۴ - مبارزه با ضدانقلاب و عناصر تجزیهطلبتیر ۱۳۵۸ حسین همدانی با همراهی افرادی چون تقی بهمنی، مهدی فریدی و محمود نیک‌منظر برای مبارزه با ضدانقلاب مسلح وارد مهاباد شد. این تیم همچنین در عملیات آزادسازی سنندج در ۱۲ فروردین ۵۹ به فرماندهی ابوشریف، صیاد شیرازی، محمد بروجردی و رحیم صفوی حضور داشت. [۳]
بهزاد، حسین، مهتاب خیّن، روایت فرمانده بسیجی حسین همدانی از انقلاب، کردستان و دفاع مقدس، ص۵۰، نشر فاتحان، ۱۳۸۹.
تیر ۱۳۵۹ اولین ملاقات احمد متوسلیان و همدانی در مریوان اتفاق افتاد. [۴]
بهزاد، حسین، مهتاب خیّن، روایت فرمانده بسیجی حسین همدانی از انقلاب، کردستان و دفاع مقدس، ص۵۸، نشر فاتحان، ۱۳۸۹.
۵ - حضور در جنگ ایران و رژیم بعثتابستان ۱۳۵۹ با آغاز تحرکات زمینی رژیم بعث در مرزهای ایران، همدانی در سرپل ذهاب و پاسگاه مرزی تیله کوه مامور به خدمت شد. او در جلسه‌ای با حضور علی صیاد شیرازی به عنوان فرمانده عملیات غرب، ابوشریف (عباس آقازمانی) فرمانده عملیات سپاه کشور، مرتضی رضایی فرمانده کل وقت سپاه، محمد بروجردی، احمد متوسلیان و ابوالحسن بنی‌صدر رئیس جمهور وقت، استقرار تانک‌های بعثی در مرز را گزارش داد، با این حال بنی‌صدر گفته بود: «آن‌ها فقط ماکت هستند.» [۵]
بهزاد، حسین، مهتاب خیّن، روایت فرمانده بسیجی حسین همدانی از انقلاب، کردستان و دفاع مقدس، ص۷۲، نشر فاتحان، ۱۳۸۹.
اسفند ۱۳۵۹ با انتصاب محمود شهبازی به فرماندهی سپاه همدان، حسین همدانی مسئول تدارکات سپاه همدان شد. [۶]
بهزاد، حسین، مهتاب خیّن، روایت فرمانده بسیجی حسین همدانی از انقلاب، کردستان و دفاع مقدس، ص۱۴۲، نشر فاتحان، ۱۳۸۹.
در همین دوره او فرماندهی عملیات سرپل ذهاب (شهیدان رجایی و باهنر) را بر عهده داشت. آبان ۱۳۶۰ همدانی در پایه‌گذاری تیپ ۲۷ محمد رسول‌الله، احمد متوسلیان، محمدابراهیم همت و محمود شهبازی را همراهی کرد. در اولین عملیات این تیپ برای آزادسازی خرمشهر، همدانی جانشین شهبازی قائم مقام تیپ ۲۷ بود. خرداد ۱۳۶۱ با تصمیم اعزام تیپ ۲۷ به جنوب لبنان، همدانی قصد همراهی با متوسلیان را داشت اما فضل‌الله محلاتی مانع رفتن او شد. [۸]
بابایی، گلعلی، پیغام ماهی‌ها، سرگذشت‌نامه استاد جنگ‌های نامتقارن محور مقاومت، پرچم‌دار رشید سپاه حضرت محمد رسول‌الله، حسین همدانی، ص۲۴۳، نشر بیست و هفت بعثت، ۱۳۹۴.
حسین همدانی تابستان ۱۳۶۱ اولین فرمانده تیپ ۳۲ انصار بود. سال ۱۳۶۴ علی شمخانی فرمانده وقت نیروی زمینی سپاه، فرماندهی لشکر قدس گیلان را به همدانی سپرد. او فرماندهی این لشکر در عملیات‌های کربلای ۴ و ۵ را بر عهده داشت. سال ۱۳۶۶ همدانی به معاونت عملیات قرارگاه قدس منصوب شد. او در این دوران برای شناسایی منطقه عملیاتی والفجر ۱۰ که قرار بود در حلبچه و سلیمانیه انجام شود، دو ماه را در کردستان عراق گذراند. حاج حسین همدانی را در کنار شهید صیاد شیرازی از اولین کسانی می‌دانند که ۲ مرداد ۶۷ در عملیات مرصاد حاضر بود. [۱۰]
حسام، حمید، خداحافظ سالار، خاطرات پروانه چراغ نوروزی همسر سرلشکر پاسدار شهید حسین همدانی، ص۲۳۰، نشر بیست و هفت بعثت، ۱۳۹۵.
او در عملیات‌های بیت‌المقدس و کربلای ۵ دوبار از ناحیه پا دچار مجروحیت شده بود.۶ - پس از جنگ ایران و عراقحاج حسین همدانی در آذر ۱۳۶۷ دوره دافوس را در ارتش گذراند؛ او در این دوره فرمانده سپاه همدان بود. سال ۱۳۷۰ با ادغام لشکر انصار الحسین همدان، لشکر امیرالمومنین ایلام، تیپ نبی اکرم، تیپ مسلم گیلانغرب، تیپ ابوذر و تاسیس لشکر ۴ بعثت، همدانی به فرماندهی آن منصوب شد. موقعیت منافقین در منطقه کلار عراق در اولین عملیات این لشکر ضربه خورد و همدانی همزمان با لشکر ۴ بعثت، فرماندهی قرارگاه نجف در کرمانشاه را بر عهده داشت. او سال ۱۳۷۳ به معاونت هماهنگ کننده نیروی زمینی سپاه و سال ۱۳۷۶ به جانشینی فرمانده نیروی مقاومت بسیج منصوب شد. حسین همدانی در سال ۱۳۷۶ جانشین فرمانده نیروی مقاومت بسیج بود. در اواخر سال ۱۳۷۸ به عنوان کاردار نظامی عازم کنگو شد اما این ماموریت به علت ابتلا به بیماری مالاریا ناتمام ماند. همدانی سال ۱۳۸۰ به فرماندهی لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله منصوب شد. او در مراسم معارفه با اشاره به اولین فرمانده این لشکر (حاج احمد متوسلیان) خود را جانشین فرمانده لشکر۲۷ نامید. سال ۸۴ با تاسیس مرکز راهبردی سپاه، عزیز جعفری، فرمانده وقت نیروی زمینی سپاه، معاونت آن را به همدانی سپرد. او سال ۸۵ مجدداً جانشینی فرمانده نیروی مقاومت بسیج را عهده‌دار شد. حسین همدانی آبان ۸۸ به فرماندهی قرارگاه ثارالله و سپاه تهران منصوب شد. این انتصاب به دلیل همزمانی با اتفاقات بعد از انتخابات ریاست جمهوری دهم، حواشی زیادی برای وی داشت. علی‌رغم آن‌که برخوردهای سخت و خشونت‌آمیز در این برهه به همدانی نسبت داده شد؛ گفته می‌شود شورای امنیت به درخواست همدانی مصوبه عدم استفاده نیروهای نظامی و انتظامی و مردمی از سلاح گرم را صادر کرد. [۱۱]
حسام، حمید، خداحافظ سالار، خاطرات پروانه چراغ نوروزی همسر سرلشکر پاسدار شهید حسین همدانی، ص۲۳۰، نشر بیست و هفت بعثت، ۱۳۹۵.
سردار همدانی تا دی ۱۳۹۰ فرماندهی سپاه تهران را بر عهده داشت و پس از او سردار محسن کاظمینی فرماندهی سپاه تهران را عهده‌دار شد.حاج حسین همدانی به دلیل فرماندهی سپاه در وقایع بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸، در کنار عزیز جعفری، علی فضلی و حسین ساجدی‌نیا از مقاماتی بود که اتحادیه اروپا ۲۳ فروردین ۱۳۹۰ او را تحریم کرد. بیانیه اتحادیه اروپا این مقامات را به دلیل سرکوب اعتراضات جنبش سبز از ورود به کشورهای این اتحادیه منع کرده بود. [۱۲]
. Official Journal of the European Union، ۱۲ April ۲۰۱۱
۷ - مسئله سوریه۱۳ دی ۱۳۹۰ سردار حاج حسین همدانی به درخواست سردار قاسم سلیمانی و حکم سردار عزیز جعفری فرمانده وقت سپاه در سوریه حاضر شد. از او در این دوران به عنوان فرمانده راهبردی سوریه یاد می‌شود. به گفته‌ی حاج حسین همدانی در آن زمان بیش از ۷۵ درصد سوریه در اشغال تروریست‌های مسلح بود و فقط ۲۵ درصد از آن دست حکومت مرکزی باقی مانده بود. همچنین منابع خبری از سازماندهی ۱۱۰ هزار نیرو توسط جیش‌الحر خبر می‌دادند و کارشناسان سیاسی سقوط حکومت بشار را پیش‌بینی می‌کردند. حاج حسین همدانی دلیل حضور ایران در بحران سوریه را با تعبیری از آیت‌الله خامنه‌ای پاسخ داده بود: «عمق استراتژی ما سوریه است.» او معتقد بود: «سوریه تنها کشوری است که در جبهه مقاومت باقی مانده و تنها کشوری است که علی‌رغم تمام تلاش‌های آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها و کشورهای عربی، حاضر نشد با رژیم اشغال‌گر قدس مذاکره کند.» مرحله اول ماموریت حاج حسین همدانی در سوریه در سال ۹۳ به پایان رسید. همدانی پس از بازگشت، فرماندهی قرارگاه امام حسین (علیه‌السّلام) را به عهده گرفت. این قرارگاه مسئولیت سازماندهی نیروهای رزمنده اعزامی به سوریه را بر عهده داشت. بعد از بازگشت او، رهبر انقلاب در دیداری از اقدامات او تشکر کرده و گفته بود: «من هر شب در نماز شما را با اسم دعا می‌کردم.» [۱۴]
ساعت ۱۶ به وقت حلب، روایت سیدحسن شکری.
حسین همدانی در دوران حضور در سوریه سندی راهبردی برای خروج سوریه از بحران تدوین کرد. این سند پنج بخش نظامی، امنیتی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی داشت. طرح او مورد موافقت آیت‌الله خامنه‌ای قرار گرفت. همچنین نیروهای نظامی زیر نظر همدانی هسته اولیه تشکیلات دفاع وطنی سوریه مشهور به قوات الدفاع الوطنی بودند. [۱۵]
بابایی، گلعلی، پیغام ماهی‌ها، سرگذشت‌نامه استاد جنگ‌های نامتقارن محور مقاومت، پرچم‌دار رشید سپاه حضرت محمد رسول‌الله، حسین همدانی، ص۴۴۶-۴۴۴، نشر بیست و هفت بعثت، ۱۳۹۴.
۸ - شهادتمهرماه ۱۳۹۴ سردار همدانی به همسرش اطلاع داد با طرح او برای آینده سوریه موافقت شده است و باید برگردد. [۱۶]
حسام، حمید، خداحافظ سالار، خاطرات پروانه چراغ نوروزی همسر سرلشکر پاسدار شهید حسین همدانی، ص۳۶۹، نشر بیست و هفت بعثت، ۱۳۹۵.
احتمالاً منظور او فراهم شدن زمینه‌های اجرایی بخش‌های مختلف همان طرح اولیه‌ای بوده است که تنها ابعاد نظامی و امنیتی‌اش اجرا شده بود. اما ساعت ۱۶ پنجشنبه ۱۶ مهر ۱۳۹۴ سردار حسین همدانی به همراه سه سرنشین خودرواش در جاده خناصر – اثریه در جنوب شرق حلب در مسیر استان حماء شهید شد. ابتدا پایگاه خبری المیادین نزدیک به دولت سوریه این خبر را منتشر کرد و ساعتی بعد روابط عمومی سپاه در بیانیه‌ای شهادت سردار حسین همدانی را تایید نمود. روابط عمومی سپاه در اطلاعیه‌ای که به این مناسبت صادر کرد آورده بود: «سردار همدانی عصر دیروز در حین انجام ماموریت‌های مستشاری در حومه شهر حلب به‌دست تروریست‌های داعشی به شهادت رسید.»به گفته همرزمان حاج حسین همدانی، وی ساعت سه و سی دقیقه ۱۶ مهر ۱۳۹۴ با همکارانش برای بازدید و شناسایی به منطقه‌ای که دست تکفیری‌ها بود رفته و در راه به کمین بر می‌خورند، پاره‌ای از آتشی که دشمن در منطقه تبادل کرده به ماشین اصابت می‌کند. ماشین منحرف شده و آن را به رگبار می‌بندند. راننده از ناحیه کمر و حسین همدانی از ناحیه چشم و سر آسیب جدی می‌بیند که به بیمارستان برده شده اما ساعت ۸ شب شهید می‌شود. همچنین پایگاه‌های خبری داخلی و خارجی شهادت حسین همدانی توسط گروه تروریستی – تکفیری داعش را تایید کردند. [۲۰]
. Iranian commander Brigadier General Hossein Hamedani killed by Isis while advising Syrian regime، INDEPENDENT، Friday ۹ October ۲۰۱۵
هر چند برخی رسانه‌ها از جمله Times of Israel با اشاره به حملات هوایی روسیه در آن منطقه از نسبت دادن این اتفاق به داعش خودداری کردند. [۲۱]
. Iran، Hezbollah pouring troops into Syria to prop up Assad، timesofisrael، ۱۴ oct ۲۰۱۵
این در حالی بود که بی‌بی‌سی فارسی به نقل از دیده‌بان حقوق بشر سوریه واقع در بریتانیا خبر داد حسین همدانی و همراهانش در اطراف پایگاه هوایی کویرس به دست داعش کشته [شهید] شده‌اند. دیده‌بان حقوق بشر همدانی را مسئول نظارت بر عملیات شکست حصر این پایگاه دانسته بود. [۲۲]
بی‌بی‌سی فارسی، ۱۷ مهر۱۳۹۴.
۹ - ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقیسردار شهید حسین همدانی از دهه چهل به کشتی علاقه داشت و غلامرضا تختی چهره محبوب او بود. بعد از مهاجرت به تهران در باشگاه دخانیات ثبت نام کرد اما به دلیل مسئولیت تامین معاش خانواده نتوانست کشتی‌گیری را به صورت حرفه‌ای دنبال کند. کوه‌نوردی از دیگر علایق ورزشی او بود. او قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به مطالعه ژانر پلیسی علاقه داشت و داستان‌های فردریک فورسایت و آگاتا کریستی را خوانده بود. [۲۳]
بهزاد، حسین، مهتاب خیّن، روایت فرمانده بسیجی حسین همدانی از انقلاب، کردستان و دفاع مقدس، ص۲۲، نشر فاتحان، ۱۳۸۹.
در اواخر دهه چهل کتاب «ابوذر غفاری» از نویسنده مصری «عبدالحمید جودت السحار» با ترجمه علی شریعتی را خواند. به گفته خودش این کتاب او را تحت تاثیر جریانات مبارز علیه رژیم شاه قرار داد. [۲۴]
بهزاد، حسین، مهتاب خیّن، روایت فرمانده بسیجی حسین همدانی از انقلاب، کردستان و دفاع مقدس، ص۲۵، نشر فاتحان، ۱۳۸۹.
تواضع را یکی از ویژگی‌های شخصیتی شهید حسین همدانی می‌دانند؛ سال ۶۹ همدانی فرمانده سپاه همدان بود. او بعد از بازگشت آزادگان به ایران در نامه‌ای به محسن رضایی خواستار این شد که با بازگشت فرمانده سابق سپاه همدان، سمت او را تحویل دهد. بعد از شهادت حسین همدانی تصویری از او در مسیر پیاده‌روی نجف به کربلا در اربعین سال ۹۳ در شبکه‌های مجازی منتشر شد. حضور بی‌محافظ و بی‌تشریفات یک سردار در این مسیر مورد توجه کاربران قرار گرفت. شرکت در جلسات درس اخلاق آیت‌الله آقامجتبی تهرانی از علاقمندی‌های او در دوران سکونت در خیابان ایران بود. [۲۵]
حسام، حمید، خداحافظ سالار، خاطرات پروانه چراغ نوروزی همسر سرلشکر پاسدار شهید حسین همدانی، ص۲۶۶، نشر بیست و هفت بعثت، ۱۳۹۵.
او در دوران جنگ تحمیلی، خود را مقید به سرکشی به خانواده‌های شهدا و نیروهای خود می‌دانست. سال‌ها بعد او به همسر خود پیشنهاد داده بود به خانواده شهدای افغانستانی (فاطمیون) و پاکستانی (زینبیون) مدافع حرم سرکشی کند. [۲۶]
حسام، حمید، خداحافظ سالار، خاطرات پروانه چراغ نوروزی همسر سرلشکر پاسدار شهید حسین همدانی، ص۲۶۰، نشر بیست و هفت بعثت، ۱۳۹۵.
حاج حسین در دهه هشتاد صندوق قرض‌الحسنه عدل اسلامی را در همدان با کمک خیرین تاسیس کرد. [۲۷]
حسام، حمید، خداحافظ سالار، خاطرات پروانه چراغ نوروزی همسر سرلشکر پاسدار شهید حسین همدانی، ص۲۳۰، نشر بیست و هفت بعثت، ۱۳۹۵.
خانم پروانه چراغ نوروزی همسر شهید همدانی یکی از خصلت‌های وی را ارتباط با جوانان می‌داند. راه‌اندازی اولین کانون بسیج جوانان در همدان یکی از اقدامات شهید همدانی در همین راستا بود. همچنین به ثبت و ضبط خاطرات و وقایع اهمیت می‌داد. حاج حسین همدانی یکی از مؤسسین بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس همدان بود. ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبع• پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، برگرفته از مقاله «گذری بر حیات سیاسی – اجتماعی سردار شهید حاج حسین همدانی»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۱۱/۲۷. رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 1394 (شمسی) | زادگان سال 1329 (شمسی) | شهدای مدافع حرم | فرماندهان جنگ تحمیلی | فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی | فرماندهان سپاه قدس انقلاب اسلامی ایران | مدفونان در همدان
|